Esca

Home » Kenniscentrum » Druiventeelt » Schimmelziekten » Esca

Esca

Inleiding

Esca-aantasting komt steeds meer voor en wordt een steeds belangrijker thema in de wijnbouw.

Er is vandaag de dag nog geen uitzicht op een directe en effectieve bestrijding van Esca, ondanks grote onderzoeksinspanningen over de hele wereld. Tegen de achtergrond van een aantal onderzoeksuitkomsten moeten daarom de voorlopig best mogelijke strategieën tegen deze ziekte en de mogelijkheden haar te beperken onder de aandacht gebracht worden.

Symptomen


Fig.1. Esca-symptoom, de typerende ‘tijgerprint’, op het blad (Wikipedia).

Fig.2. Stok met uitval van verschillende scheuten.

Fig.3. Esca moet niet worden verward met een groeistoornis die kan optreden tijdens de rijping van de druiven en waarvan de symptomen sterk lijken op die van Esca.

Fig.4. Aantasting van stam.
 


Fig. 5. Aantasting van de bessen, waarop grijs/violet-kleurige vlekken zichtbaar zijn.


Fig. 6. Verder aangetaste tros.

Leeftijd van de stokken

Het is duidelijk dat het Esca-probleem met zijn op het hout levende, vernietigende schimmel groter wordt met de toenemende leeftijd van de wijngaard.

De bodem

Een enquête door DLR Rheinpfalz in 2009 geeft belangrijke aanwijzingen over het verband tussen Esca en de bodem. Op de vraag ‘Op welke grondsoort groeien de druiven die in het bijzonder aangetast worden?’ zegt 44% ‘op een zware grondsoort’. Minder genoemd werden zeer steenrijke grond (5%) en zandgrond (13%).

Soortenverschil

Zoals ook uit andere bronnen bekend is, treedt Esca onder de verschillende druivensoorten zeer uiteenlopend op. In Frankrijk bijvoorbeeld worden Chenin Blanc en Ugni Blanc bijzonder sterk getroffen. De Pinotsoorten (‘Burgundersorten’) schijnen daarentegen wat minder gevoelig voor de Esca-schimmel te zijn. Dit wordt door gegevens van de DLR en uit de genoemde enquête bevestigd. Een conclusie zou kunnen zijn op zware bodems eerder Pinotsoorten aan te planten.

Ruimte per stok

Er werden tussen 2010 en 2012 drie onderzoeken gedaan naar de invloed van het aantal m2 per stok op zichtbare Esca-aantasting. Het betrof wijngaarden van in totaal bijna vier hectaren, daterend van beginjaren tachtig. Oorspronkelijk was de proef opgezet om de invloed van de ruimte per stok en de opbrengst per stok op Esca-aantasting te onderzoeken. In alle varianten werd over de hele onderzoeksperiode gewerkt met een gelijk aantal ogen per m2. Dat betekent dat er per variant per stok op verschillende manieren gesnoeid moest worden. Dat werkt niet alleen door in de opbrengst per stok maar ook in de Esca-aantasting. De conclusie: hoe hoger de opbrengst per stok, hoe waarschijnlijker het optreden van Esca.

Snoeiwijzen

Een volgende herinterpretatie betreft de invloed van het snoeisysteem op Esca-aantastingen. Het gaat om 13 wijngaarden van in totaal 4,5 ha waarin voor lange tijd achtereen verschillende snoeisystemen naast elkaar gebruikt werden. Dan blijkt dat langdurige cordonsnoei het grootste risico op Esca oplevert. Bij ‘Minimalschnitt’ daarentegen is het gevaar juist het kleinst. Het guyotsysteem zit daar tussenin. ‘Minimalschnitt’ lijkt in dit onderzoek op zijn minst nieuwe Esca-infecties te voorkomen.

Nb. ‘Minimalschnitt’ is een systeem waarmee zo weinig mogelijk wordt ingegrepen met snoeien, uitbuigen en aanbinden. Er wordt in principe één keer gesnoeid, na de bloei. Wel wordt er een sterke trosdunning toegepast (‘Vollernterausdünnung’).

Wondafdichting

Het aansmeren van snoeiwonden wordt tegenwoordig nauwkeuriger onderzocht op verschillende wijngaarden. De werkzaamheid van de gebruikte middelen wordt echter zeer uiteenlopend beoordeeld.

Esca-sanering

Alleen het chronisch optreden van Esca is iets voor een sanering. Dit houdt het sterk terugsnoeien van aangetaste stokken in tot op het gezonde hout, 10 tot 15 cm boven de ent. De boelding is de stok opnieuw op te bouwen vanuit de slapende ogen in de overgebleven stam. Een analyse van Esca-sanering op 5 bedrijven liet goede resultaten zien. Het gemiddelde van geslaagde saneringen van alle druivensoorten bij elkaar (4036 stokken in totaal) lag op 77%. Het succes wordt in hoge mate bepaald door het al of niet goed uitlopen van de ogen, wat in het Duits met de beeldende uitdrukking Triebfreudigkeit aangeduid wordt. Hoe hoger de stam, hoe beter de sanering lukt.

Hoe lang duurt het voordat de gesaneerde stok weer opbrengst geeft? Om deze vraag te beantwoorden werd er in maart 2008 een langlopend project gestart in een Silvanerwijngaard. Hier werden alle 131 aangetaste stokken teruggesnoeid en weer opgebouwd. Resultaat: in de afgelopen vijf jaar is er niet één stok uitgevallen.

Snoeiwijze

De ‘Zachte snoeiwijze volgens Marco Simonit en Pierpaolo Sirch’ voor langlevende en gezonde druivenstokken geniet van sommigen belangstelling. In dit snoeisysteem staat niet het onvoorwaardelijke behoud van een bepaalde vorm voorop, maar het in stand houden van een continue sapstroom die niet afgesneden wordt door snoeiwonden. In hoeverre de beperking van de sapstroom door snoeiwonden bijdraagt aan de ziekte moet verder onderzocht worden. Tegen nieuwe infecties met Esca werkt de jammergenoeg moeilijk realiseerbare snoei bij droog en koud weer goed, doordat het aantal sporen in de lucht dan aantoonbaar lager is.

Afvalhopen

Het bestaan van afvalhopen van druivenstammen en –scheuten moet tot het verleden behoren, omdat de sporen van de zwam Fomitiporia Mediterranea, een van de hoofdveroorzakers van Esca, zich vanuit deze afvalhopen met de wind maar al te graag laten verspreiden.

Afbeelding 2) Twee maal Fomitiporia Mediterranea (Wikipedia).

Wondermiddelen

‘Wondermiddelen’ wordt hier schertsend bedoeld. Als je de beloftes van bepaalde firma’s moet geloven is het echter een correcte term. Het is moeilijk het overzicht te bewaren van alle aangeprezen producten en hun talrijke werkingsmechanismen. De publieke onderzoeksinstellingen hebben samen te weinig capaciteit om alle wondermiddelen te testen. Het beste is uiterst kritisch te zijn op de aangeboden middelen. De websites van de desbetreffende handelaren spreken elkaar op het eerste gezicht vaak tegen en bevatten vakkundig gezien vaak onjuiste beweringen.

Trichoderma

Het is een realistische gedachte dat we op een zekere dag beschikken we over een Escapreparaat. Zo loopt er onderzoek aan uit druivenstokken geïsoleerde trichodermasoorten. Dat zijn schimmels met een antagonistische werking door op andere schimmels te parasiteren en ze aldus voeding te ontnemen, of die door een antibiotische werking celwandafbrekende enzymen vormen waardoor de Escaveroorzaker uitgeschakeld wordt. Deze werking wordt getest in de vorm van een vaccinatie door middel van onderdompelen of besproeien.

Samenvatting

De wijnbouwer zal nog enig tijd met Esca moeten leven. Er wordt over de hele wereld veel onderzoek verricht, maar de oplossing is nog niet in zicht. Vandaag de dag is er geen directe bestrijding mogelijk. Enerzijds komt dat door het grote aantal schimmels dat er bij Esca betrokken is, anderzijds doordat deze zich in het moeilijk toegankelijke inwendige van de plant bevinden. Als maatregelen voor het beperken van het risico kunnen genoemd worden:

  • Geen afvalhopen van druivenstokken in de buurt van de wijngaard;
  • Een kleine plantafstand om de opbrengst per stok te beperken;
  • Op zware grond de minder gevoelige soorten zetten (Pinot-soorten);
  • Op tijd saneren door streng terugsnoeien;
  • Snoeien bij droog en koud weer;
  • Minimalschnitt toepassen.

Afzien van langdurig toepassen van cordonsnoei. In hoeverre het aansmeren van snoeiwonden aan de beperking bijdraagt moet verder onderzocht worden, evenals de trichodermabehandeling. Andere producten worden afgeraden. Zolang er geen werkzame bestrijding bestaat wordt waarschijnlijk de vervangingsleeftijd van onze wijngaarden verlaagd!

 

Bron: Arno Becker (DLR RNH) in Die Winzer Zeitschrift, Sept. 2013
Vertaling: Peter Siebrands, 17/9/2013

Item toegevoegd aan winkelwagen.
0 items - 0,00